21 Colte:Ñalgu Winndere Ɗemngal Neeniwal

E nder batu mum jooɗinoongu e lewru jolal (novembre) 1999, UNESCO (Fedde Ngootaagu Dowlaaji ngam Nehdi, Ganndal e Pinal) nanondirii e waɗtude 21 colte Ñalngu Winndere Ɗemngal Neeniwal. Tuggude he hitaande 2000 ñalngu ngu ene mawninee e nder leyɗeele aduna ɗe kala. Fayndaare UNESCO ko hirjinde e paamgol darnde ɗemngal e nder pinal aadee.Ɗemngal ko kuwtorgal ɓurngal doolnude e hatojineede ngam deengol donaaɗi e ƴellitgol pinal aade. Kuwtorogol ɗemngal neeniwal ngam nehde sukaaɓe leñol e ƴellitde ganndal ko jojjannde kala leñol.                   

         Iwdi 21 Colte 

Hayso tawii ko e hitaande ujunnaaje ɗiɗi, 21 Colte wonti ñalgu winndereyankeewu ne, e ngu mawnintenoo to leydi Bangladesh gila e hitaande 1957, ngam siftorde tato e almuudɓe maɓɓe jaaɓi-haaɗtirde ɓe polis Pakistan fellunoo e oon ñalawma taw ene mbaɗa seppo ngam naamnaade keɓtinegol ɗemngal Bengal e ɓaɗtugol ɗum ɗemngal lawakeewal (langue officielle).    E nder teemedannde sappo e jeenaɓere (t.19ɓere) ko adii nde leyɗeele ganndiraaɗe hannde Pakistan e Bangladesh ɗe ceertata e leydi Indo, mawɓe  juulɓe ɓe e annduɓe mum en ene ndaraninoo  ƴellitgol ɗemngal Urdu e haɓanaade yoo ngal wontu ɗemngal kuwtorgal hakkude juulɓe Indo, kono juulɓe haalooɓe ɗemngal Bengal en ɓe wonaa noon njiyri. Ɓe kolliri hayso e ɓe njiɗi ngootaagu juulɓe Indo ne, ɓe ngonaa jaɓooɓe woppude neeniwal maɓɓe ene maaya. Annduɓe maɓɓe ko wayno Khan Bahadur (1873-1965) e dewbo biyeteeɗo Rouqui (Rugiya) Sakhwat Hussain (1880- 1932) cuɓii kanum en winndude e ɗemngal Bengal. Ko ndeen dillere saabi jibineede fedde maɓɓe wiyeteende Muslim Shahittya Shamaj walla Muslim Literary Society e ɗemngal Engele. Fedde ndee waɗi mooɓondiral mum gadanal ñalnde 27 e 28 lewru Colte hitaande 1927.E nder mooɓondiral he annduɓe ɓe caakti heen wallifooji e jaribooji baɗanooɗi ngam hollirde ɗemngal Bengal ene waawi won’de ɗemngal janngirngal e kuwtorogal e kala fannu nguurndam.

Natal  Monimaa sahodinɓe Jaaɓi-haɗtirde Dhaka, Bangladesh

  E hitaande 1947, Pakistan seerti e Indo, heɓi hoore mum kono diiwaanuji ɗiɗi ɗi, Fuɗnaange Pakistan (Bangladesh) e Hiirnaange Pakistan ndonki faamondirde sabu caɗeele pinal e ɗemngal. E hitaande 1948 laamu Pakistan feeñini kuwgal biyngal ko ɗemngal Urdu tan gootal woni lawakeewal leydi Pakistan. Yimɓe Fuɗnaange Pakistan, ɓe keeweendi mum en ko ɗemngal Bengal kaalata, calii ngaal kuwgal. Ɗuum jibini dillere mawnde e nder leydi he. Laamu ngu haɗi kala seppo walla dente-dingaral. Almudɓe Duɗal Jaaɓi-haaɗtirde Dhaka e dawrugolyankooɓe Fuɗnaange Pakistan caalii ɗowtaade ndeen haɗde ɓe njuɓɓini seppo ñalnde 21 Colte 1952. Laamu nguu ne, neldi soldateeɓe e alkateeɓe njani e maɓɓe, pelliɓe, mbari e maɓɓe almudɓe tato. Dillere ndee ɓeydii mawnude haa sari e nder leydi hee kala. Fotde duuɓi keewɗi ndeen dillere ɗemɗeyankeere ene jaali e nder leydi he haa e 1956 laamu Pakistan jaɓi heɓtinde ɗemngal Bengala e waɗtude ɗum lawakeewal. Kono ndeen uure sellaani sabu ko kanum rewi haa e hitaande 1971 Fuɗnaage Pakistan heɓi ndimaagu mum wonti leydi, wiyaa Bangladesh. Gila e ndeen hitaande 1952, kala nde 21 Colt arti, e ɓe mawninatnoo ɗum kadi  ɓe inniri ɗum ñalawma neeniwal.    

One comment

Addu Yiyannde ma

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.