Ɓataake feewde e Tawtorteeɓe Mooɓondiral nayaɓiiwal Jeyaaɓe e lannda Tawassul

Musiɗɓe worɓe e rewɓe, yahdiiɓe am korsuɓe: E udditgol mooɓondiral nayaɓo Tawassul, lannda jogaaɗo jikke, miɗo jogii mbelamma e suutde mi konnguɗi feewde e banndam’en rewɓe e worɓe renndaaɓe faandaare, e ummannde to bannge dawrugol, tawa miɗo rewra e winndude on oo ɗoo ɓataake, ngam yelanaade on puɗɗorogol golle ngal ɗoo mooɓondiral e jam, ko noon ñaaganortoo-mi on Alla keɓgol wune e golle ɗe ngon-ɗon e dow mum ɗee.



Ɓataake feewde e Tawtorteeɓe Mooɓondiral nayaɓiiwal Jeyaaɓe e lannda Tawassul:

En puɗɗorii ma innde Allah jurmotooɗo jurmittooɗo, Allah biyɗo e nder Deftere Mum Teddunde nde ” *Ee Hey mon yimɓe, Min tagii on ummaade e gorol e dewol,  Min mbaɗii on leƴƴi e kinɗe haa ganndondiron. Ɓuri teddude e mon ɗo Allah ko ɓurɗo hulde Mo”,* (Simoore Room, aaye 22), en njuulii e koohooho men tedduɗo Muhammadu yoo Jam e Kisal ngon e mum biyɗo “Holi biyeteeɗe Muslimu hono jebbiliiɗo? Wiyetee Muslimu ko ɓe juulɓe kisi e junngo mum e ɗemngal mum”, ( habrii oo hadiis ko Abdullaahi ɓiyi Umar), kaŋko Nulaaɗo, o wiyi kadi “Gooŋɗintaa gooto e mon so wonaa o yiɗana musiɗɗo makko ko o yiɗani hoore makko” (Habri oo hadiis ko Anas mo Maalik)

Musiɗɓe worɓe e rewɓe, yahdiiɓe am korsuɓe,

E udditgol mooɓondiral nayaɓo Tawassul, lannda jogaaɗo jikke, miɗo jogii mbelamma e suutde mi konnguɗi feewde e banndam’en rewɓe e worɓe renndaaɓe faandaare, e ummannde to bannge dawrugol, tawa miɗo rewra e winndude on oo ɗoo ɓataake, ngam yelanaade on puɗɗorogol golle ngal ɗoo mooɓondiral e jam, ko noon ñaaganortoo-mi on Alla keɓgol wune e golle ɗe ngon-ɗon e dow mum ɗee.

Ɗii ɗoo duwawuuji keɓal wune, ɗi nokku-mi to ɓuri luggiɗde e ɓernde am mbaawaa suuɗde ngonka keeriika nguuraaka e ngenndi men, tee ko haɓde e kaa ngonka kaaɓniika woni ko saabii ummannde men arwaniire. Hol e mon banndiraaɓe tedduɓe, arɓe tawtoreede nguu batu pattamlamu, majjuɗo caɗeele limtilimtinɗe ɗeɗɗuɗe ngenndi men ? Tawi waɗi ndi e oo kaayaa-mbeeyaa ko dartoriiɓe semmbinde e mawninde heedi heedaagu to bannge faggudu, dawrugol e renndo, tawi kadi rewnaa ko e tippudi cayaandi, njibinoori laamuuji, ɗi nganndu-ɗaa koyhoyi mum, ɗowooɓe ɗum, kirondirta ko e ɓuraa waawde garjinde leydi men e tilfude ɗum. Laabi dawrugol fuuyufaayaaji ɗi ɓe naatni Muritani ɗii, ɗowi en tan ko feewde e moobaare e boomaare. Hol no Tawassul waɗi e kaa ngonka mbaɗtamboniiwa ?  Lannda men siftorii wonde doosɗe mum yummaaje ko ngooroondi tammbiindi Lislaam e nder Laamaandi ? Ko noon tigi ɗum laatorii, ɓikkon neene am’en, arɓe tawtoreede nguu batu pattamlamu, ko ndii leydi tigi woni oollotoondi daande mum, baŋ yoo baŋ, e jookli winndere ndee, e nder pottitte mawɗe, “lislamaagal” mum, ngal nganndu-ɗaa, gila e kitaale gadane jeytaare, irñii ɗum e ndoondi, sabu ko wiyde noon ndee ɓurata hoybude e  wiyde nikñii teddungal neɗɗo, wonande ko heewi e ɓiɓɓe leydi mum; ndi moññii nguurdiigu moƴƴu ngu lislaam wagginta hakkunde wuurduɓe; ngu ubbii kadi jikkuuji lobbi jowitiiɗi e jurmondiral, ballondiral hakkunde wuurduɓe, geɗe ɗe lislaam ɓuri teddinde e hormaade.

Leñol ɓaleeɓe ina wondi e sunu mo alaa ko foti muusde duuɓi capanɗe jooni, sabu ɗii ɗoo laabi dawrugol billooji, laŋkooji : gaa gaa tawo nii ammbeede e jiilirɗe laamu, hono woɗɗitineede nokkuuji ƴettirɗi pellitte, Ɓaleeɓe Afriknaaɓe mbarete ñande yoo ñande, ina kersinee e leydi maamiraaɓe mumen, kadi ina mbaɗaa gaɗa’aɗalɓe e leydi maaniraaɓe mumen, laamu njooɗiingu fof, ina ɓura bonde e njaltungu. Ko ɓuri hulɓinaade heen koo, ko ɗee baɗaate barooje, dartoriiɗe ” ittude ɓe e wonde jibinannde leydi” ko won seernaaɓe dariiɓe e dagnande ɓe ɗuum, tawi ɗuum ina woɗɗi wonde yiyannde sellunde to bannge Lislaam. Warngooji ɗi ndewaani sariya, jaltingol yimɓe e leydi mumen, garjingol e taƴgol terɗe mbele ɗee baɗe luutondiraani e wagginaandu Annabiijo Alla, Muhammad (MJKNM) sakkitiindu, e nduun wagginaandu, o wiyiino heen : aarabe ɓuraani goɗɗo mo wonaa aarabe; oon ne kay ɓuraani mo, tee ne nganndee yimɓe ɓee fof njalti ko e baaba Aadama e neene Hawwaa.

Jonte seeɗa ko adii ngal ɗoo mooɓondiral, gardiiɗo leydi ndii, e nder njuɓɓudi laamu  mum ciicaandi, siifii yamiroore waɗtoore ɗemngal arab, ɗemngal laamorgal, janngeteengal e duɗe laamuyankooje. Muuyo maɓɓe e ndee siifannde wonaa mogginiinde : ɓe njiɗi tan ko momtude haa laaɓa cer pine e ɗemɗe baɗɗe leydi Muritani leydi sammba-ari-ndenndi’en.

Allah, e nder ñeeñal Mum e manngu Mum, ina eeroo tagoore Mum ndee e yooɗeede ɗeen ceertale, O teeŋtini O wiyi : *”Ina jeyaa e kaawniiɗe Am taggol leydi e asamaanuuji haa e ceertugol ɗemɗe mon e* *guri ɓalli mon”* ( Simoore Room, aaye 22). Ko dental heefereeɓe woni majjuɓe kaa haala Allah lugga.

Tawassul, lannda men oo, mo nganndu-ɗaa jokkogol mum e Lislaam wonaa kumpa hay gooto, ina foti, ɓeydaade daraade no feewi sanne e haɓde e ɗii goopi diwtuɗi aada, pawndirɗi, farla e kala lannda goongɗuɗo, gonɗo e leydi Muritani, nde feññinta darnde mum laaɓnde e ngoo ɗoo woywaango, nattungo waawde fadtireede, heppanaango. Lannda men oo ina tijjaa e mum darnde faayodinnde,  nde foti daraade heen, tee ko donngal joortangal waawde mo gaddaade ɗum, ngal o jojjidi roondaade.

 Ko nii woni no pot-ɗen waɗde ngam faddaade denndaangal pellitte gannabayiije, ceerndooje, ngoɗɗondira leƴƴi leydi men. Ina waɗɗii e men haa ko foti alaa e waawnude keɓtinegol ɗemɗe ngenndiije leydi ndii fof, ɗemngal heen fof heɓa hakke mo haandi, tawa aldaa e jinngere diwtunde keerol. Mi joofnira woytaango ɗaɓɓude ñaawoore nuunɗunde wonande boomaaaɓe e ŋañaŋañalde e kitaale niɓɓe e daartol men. Tawassul ina foti darnude goomu nebbiso ngam anndee tigirigi umminɓe ngal waɗboniyaagal liɓangal e Ɓaleeɓe Muritaninaaɓe, e nder ɗii duuɓi duumoraaɗi boomaare.

Miin, Bah Shariif, ɓinngel yummon e diine Lislaam, refti woni mo ndenndu-ɗon lannda dowrugol, miɗo jogii njoorto e nder njuuteendi ngal ɗoo mooɓondiral, ma on ɗoof Jullaare fergittunoonde en ndee. Naatgol Tawassul e nder daartol ndii ɗoo leydi ko yeru jokkondirɗe koppi, tawi ko ɗuum waawi jibinde waylaare ɗaminaande ndee e ngenndi ndii.

Ko ɗuum waɗi waɗde haɓɓere lanndaaji luutndiiɗi, e dow feere tawassulu, ko feere henaniinde min no feewi sanne; etee, eɗen nanndi, tuugaade e humpitooji men, ko ɗuum woni ɓurngol haande ngam tiindaade e laawol waylowaylo, ɗamaawu jogaaɗo e denndaangal dente leydi men.

Banndiraaɓe tedduɓe, renndaaɓe miijo e sago e hare, mbiɗo torii nde miijtitoɗen kaa Haala Allah *….”Mbele on cikkat ko min tagiri on ko Amin pija, kadi onon feewde e Amen on nduttetaake…”* (Simoore Gooŋɗinɓe, aaye 115) e aaye goɗɗo “….” *Kulee ñalawma mo nduttateɗon e muuɗum feewde e Allah refti timminanee kala fittaandu* *ko ndu faggitinoo, kamɓe  yoɓeteeɓe ɓe, ɓe tooñetaake”* (Simoore Nagge, aaye 281)

on calminaama, on njettaama e darnde mon faayodinnde.

Shariif BAH

O meeɗii wonde lawake e suɓngooji sarɗiyankooɓe ɓe Batirɗe Ngenndi

3 comments

Addu Yiyannde ma

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.