Duuɓi sappo e go’o caggal ko Murtuɗo maayi haa jooni defte makko muulaaka.

Ko he nduu ɗoo lewru, ñalnde 11 Korse (Juin) 2021 waɗata duuɓi sappo e go’o ko Mammadu Sammba Joop, ɓurnooɗo lollirde Murtuɗo walla Baaba Leñol, hooti saare ngoonga. O yahii kono o naworaani ñamaande leñol Fulɓe kono Fulɓe kam ene njoganiimo tawo ñamaande. Murtuɗo rokkiino nguurndam mum fof leñol Fulɓe e ɗemngal Pulaar. O hirjinii Fulɓe he winndude, janngude e janngin’de ɗemngal Pulaar.

O jannginii, o heblii jannginooɓe kadi o wallifiima defte keewɗe he ɗemngal Pulaar. Kono ɗeen defte noon haajooni leñol ngol daraaki he no ɗe muuldaa. Ɗuum ko ñamaande teddunde, nde yontii leñol ngol ene ƴeewa no rootorii ɗum.

Holi Ngonnooɗo Mammadu Sammba Joop

Aduna e juutde koyngal, waasataa maa ñalawma ar ɓiyɗo Pullo nana innde Murtuɗo wiya holi ngon’ɗo oon, hono no won e sukaaɓe mbiyrata hannde holi gonɗo Koli Teŋella walla holi gonɗo Ceerno Sileymaani Baal ni. Kono e yonta men hannde, mi sikkaani so won laaɓndotooɗo holi gonɗo Murtuɗo Joop. Ko ngoonga noon kala ko annda waasataa ɗo majjaa, ɗuum noon kala jiɗɗo ɓeyditoraade e holi gonɗo Mammadu Sammba Joop Murtuɗo yoo ƴeew winndannde Ceerno Jamaal Soh ndee ɗo walla o ƴeewa winndannde Mélanie Bourlet Mamadou Samba Diop Murtuɗo La Voix des Sans-Voix. Enen njiɗɗen raɓɓikinaade tan ko he toɓɓere nde Murtuɗo rokkunoo nguundam fof ndee woni jaŋde e binndol pulaar.

Sikke alaa Murtuɗo ko dawriyanke kaɓantenooɗo yooltuɗe jojjanɗe kala ñoolaaɓe, doofolɓe, haa ɓuri teeŋtude e ɓaleeɓe Muritaninaaɓe ko ɗuum rokkunoomo innde makko”Gawlo Miskineeɓe”. Kono addani Mammadu Sammba Joop won’de mo Fulɓe fof ko darnde makko he Pulaar. Nguurndam makko fof o waɗi ɗum ko he haɓaade humam-binndaagu e majjere rewrude he janngin’de e ƴellitde ɗemɗe ngenndiije Afrik, teeŋti noon e neenewal makko Pulaar. He ndiin ɗoon mbaydi Murtuɗo ene jeyaa e tafɓe pelle pulaaryankooje keewɗe gila he Muritani, Senegaal haa he leydi Farayse. O jannginii kadi o heblii jannginooɓe pulaar he ɗiiɗoo nokkuuji kala. O waɗi heen jeewte dingire e hirjinooji ngam noddude Fulɓe yoo ngar njannga kadi mbinnda he ɗemngal mum en. Yo ɓe mballifo he Pulaar kala gannde ɗe ɓe njoginoo, ɓe pira ɓe egga gannde ummoraade he ɗemɗe goɗɗe ɓe mbaɗta he ɗemngal maɓɓe Pulaarr/Fulfulde.

Ballifanɗe Mammadu Sammba Joop Murtuɗo

Murtudo he Cincinnati 2006

Murtuɗo haaɗaani tan e hirjin’de wonnde yo en mbinndu janngen he ɗemngal men pulaar, kono o wallifiima ko heewi e no o habriri en saanga nde o ari Dowlaaji Dentuɗi Amerik 2006 nootitaade noddaandu Pulaar Speaking Association of the USA. He nder jeewte men e makko e ngaan tuma, o wiyno en omo wallifii ko heewi he ɗemngal Pulaar, kadi o firii heen gannde tawo ko toowɗe dowrowe ko wayno Fisik (physique) e chimie. Ene jiyaa heen kadi firo deftere Al-Qur’aan he ɗemngal Pulaar, firo deftere Seek Anta Joop Nations Nègres et Culture (Ngenndiij Ɓaleeɓe e Pine Mum en). O wallifiima kadi defte daartol e defte ko yowitii he dawrugol. O wallifiima kadi he toɓɓere Holno Allah Anndortoo he Science? So en tuugniima he ɗuum, eɗen mbaawi wiyde Murtuɗo winndii ko heewi ko jiidaa tan e jime makko ɗe ngannduɗen ɗe. He ngaan tuma mi heɓiino laaɓndaademo ko waɗi ɗeen defte fof hay wootere heen muulaaka? Kono o wiyi mi tan ko o dañaani muulowo. Mi laaɓndi moomo ko haɗimo nawde ɗe ARED ɓeen muula ɗum? O wiyi ARED wiynoomo he ngaan sanga ko muulataa gannde toowɗe, muulata tan ko defte janngirɗe. Mi heɓiino wiydemo mbele miɗo waawi holtide Pulaar Speaking fiyaaku defte ɗee min ƴeewa so ɓeen ene njaɓe muulde ɗum, e so ɓe njaɓii mbele kanko ne omo jaɓa jebbildeɓe defte ɗe​? O jaabiimi wonnde defte ɗee ko leñol ngol jeyɗum, kadi nana ɗoon jooɗii he nder bakane e kartoŋaaji, ko doombi tan njogiri ñaamde ɗum en. Ndeke noon kala e leñol he waawɓe aran’de ɗe o tottat ɗum en. Hay haame noon min ndewindaaki ndeen toɓɓere nde tawnoo ɓooytani caggal ɗuum tan o ummii Cincinnati o fayti Columbus, Ohio o rewriɗoon o fayti New York. E ngaan saanga kadi taw appaare mo o naniratnoo oo boni, ko he binndol tan o haaldotoo. Ɗuum noon wonaano ko newi so joom mum en ngonndaani he nokku gooto.

Hol Fotde Men?

Hono no mbiyɗen dow nii, Mammadu Sammba Joop Murtuɗo kañum remii lowre mum he ngesa pulaagu. Kono enen so defte ɗe o woppidi en ɗee muulaaka, caraa e leñol he ngol naftorii ñamaadne makko nana he daaɗe men. Sabu waawa faameede wonnde fotde duuɓi cappanɗe nay e nguurndam makko ɗi o itti omo rokki ɗum en leñol ngol, o wonndaaka cuddiiɗo, o wonndaaka ɓiyɗo, o wonndaaka jawdi omo gollonoo leñol ngol, o maaya tan ɗeen golle fof ngoppe doombi e come ƴakka ɗum en.

Ndeke noon yontii ko banndiraaɓe Murtuɗo e sehilaaɓe makko humpitiiɓe to ɗeen ballifanɗe mooftaa ɓee, nde njaltinta ɗum en kolla leñol ngol. Enen fof ndenten ndaroɗen he no ɗeen ballifanɗe muuliraa ɗe caree he leñol he. Ɗuum wonana ngol ndonateeri maggol ummoraade he oon mo innde mum ɓurnoonde lollude ko adii nde maayata, wonnoo ko Baaba Leñol.

6 comments

  • ko naamdel njogime ko tagi murtuɗo windiino jimɗi hahewi kono mulaka ko haɗi ɗuum mulede

    Liked by 1 person

    • Njaay Demmba Astel

      Ceerno Abdoul Seydi Gueye, min mbeltiima he anndude oɗon ndewindii ko min mbinndata ko. Kadi nii tigi woni fayndaare nde. Ko kala toɓɓere nde min ngaddi tawa enen fof eɗen ndenta njeewten heen. Eey laaɓndal maa ngal ko ɗuum woni ko min njiɗi dañanee jaabawol. Kadi murtuɗo wonaa jime tan winndi, o winndi gannde keewɗe. Won heen ko kaalɗen he nder winndannde he. Jime makko won heen ko muula. ARED muuli jime makko he deftere wiyeteende WULLAANGO BOOLUMBAL. Kono omi winndi goɗɗum ko heewi ko suwaa tawo muuleede. Ko ɗuum njiɗɗen artirde he hakkillaaji yimɓe ɓee.
      On njaaraama

      Liked by 1 person

  • Mi salmini on banndiraa6e am ful6e njafodon en ngala clavier fulfulde kono ko welamma wadimi ngado beño ngam yiidemi binndande pulaar e nder ngo hello sabu heewi ko naati hannde e nder kelle he kono ko pine lejji ( ethni ) goddi tan yiyata walla yiiloto.
    Ewa ko wonaa dum mbida yidi winnditaade do tawa ko nelda heen fof mbida tina
    On njaraama

    Liked by 1 person

  • diallo harouna

    diallo harouna

    Like

  • Aliou seyni diallo

    A haali ngonga saha ina ara ma wone namndiido hol ngonno ndo “Murtuudo” sabu hono am ina kewi mo anda hol ngonno ndo cerno souleyman bal wala koli teenguela.
    Siino mboni fof poular ina jaraani ndum kasso wala kasanké no Mamadou samba Diop wiyaano nii mbeda siki ndemde goddé nde mbuurata een.

    Like

Addu Yiyannde ma

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.